دوشنبه 3 دی 1403

حوزه های فعالیت خدماتی روان شناسان شناختی

 

الف- مقدمه و معرفی کلی روان شناسی شناختی

 

روان شناسی شناختی یکی از رویکردهای اصلی علم روان شناسی است که به مطالعه کارکردهای شناختی مغز و ذهن می پردازد. این رشته همچنین به دلیل تاکیدش بر مساله شناخت به عنوان یکی از شاخه های اصلی مجموعه علوم شناختی محسوب می شود. علوم شناختی حاصل نهضتی است که در دهه های 50 و 60 و به دنبال پیشرفت های علومی مانند روان شناسی ،عصب شناسی، زبان شناسی، علم رایانه، هوش مصنوعی و فلسفه ذهن شکل گرفت و هم اکنون در طبقه بندی های جدید علوم، بعنوان یکی از دانشهای نو در کنار نانو تکنولوژی، فناوری اطلاعات و بیوتکنولوژی مجموعه دانش های همگرا را که NBIC نام گرفته اند تشکیل می دهند. رویکرد شناختی به خصوص در حوزه روان شناسی شناختی در ابتدا رویکردی معرفت شناختی بوده است . به این معنا که هدف خود را صرفا فهم سازوکارهای درگیر در شناخت می دانسته است اما در چند دهه اخیر با گسترش دانش در زمینه هایی مانند ادراک، حافظه، یادگیری، استدلال ،داوری، تصمیم گیری، تفکر، هوش ، زبان و آگاهی و نیز تولد فناوری های نوین تصویربرداری و تحریک مغزی جهت گیری های جدیدی در علوم شناختی شکل گرفته است . در جهت گیری جدید ، یکی از اهداف اساسی ،دستکاری و تقویت ذهن و مغز با استفاده از مداخلات روان شناسی، شناختی و عصب شناختی است .علوم شناختی به مدد این جهت گیری جدید توانسته است خدمات ارزشمندی در حوزه هایی نظیر تشخیص، درمان و توانبخشی اختلالات روان شناختی و عصبی، آموزش و پرورش ، علوم نظامی و به طور کلی همه حوزه هایی که توانایی ذهنی انسان در آن نقش دارد ،ایفا کند. هر چند از شروع این فعالیت افراد و موسساتی که چنین خدماتی را ارائه می دهند زمان زیادی نمی گذرد اما با توجه به نرخ گسترش آنها می توان پیش بین کرد که این نوع فعالیتها در آینده نزدیک به یکی از حوزه های اصلی حرفه ای روان شناسان بدل گردد.

 

ب - حوزه های فعالیت خدماتی روان شناسان شناختی

 

  • سنجش تواناییهای شناختی افراد بهنجار و نابهنجار
  • کمک به توانبخشی نارساییهای رشدی یا اختلالات عصب - روانشناختی
  • کمک به حفظ، بازتوانی و تقویت تواناییهای شناختی سالمندان
  • کمک به تقویت کارکردهای شناختی افراد سالم
  • ارائه خدمات مشاوره ای آموزشی - شناختی
  • ارائه خدمات مشاوره شناختی به نهادها و سازمان ها
  • ارائه خدمات پژوهشی شناختی

 

تبصره: در کلیه مواردی که مداخله ماهیت عصب شناختی دارد، همکاری پزشک متخصص الزامی است.

 

ج- شرایط لازم برای دریافت پروانۀ تخصصی اشتغال در حوزه روان شناسی شناختی

 

  • عضویت در سازمان نظام روان شناسی و مشاوره
  • دارا بودن شرایط عمومی و اخلاقی لازم برای کسب پروانه فعالیت از سوی سازمان نظام روان شناسی
  • دارا بودن حداقل مدرک کارشناسی ارشد در روان شناسی شناختی و توانبخشی شناختی
  • گذراندن دوره های آموزش حرفه ای شناختی (میان مدت) مرتبط با فعالیت تخصصی متقاضی

 

به دانشجویان فارغ التحصیل مقطع کارشناسی ارشد علوم شناختی دانشگاه فردوسی مشهد ، مدرک تحت عنوان علوم شناختی - روان شناسی شناختی اعطا شده است که این افراد می توانند در صورت مراجعه از کمیسیون پروانه دریافت نمایند (ورودی سال 91)

 

 

مهارت های مورد نیاز متقاضیان دریافت پروانه فعالیت حرفه ای رشته روان شناسی شناختی کارشناسی ارشد و دکتری

 

  • آشنایی و تسلط بر مفاهیم نظری روان شناسی شناختی
  • آشنایی با مهارت های مشاهده بالینی
  • کسب قابلیت های انجام مصاحبه تشخیصی
  • تسلط بر نشانه شناسی اختلالات شناختی بر اساس معیارهای DSM با تاکید بر اختلالات شناختی
  • آشنایی و تسلط بر کاربرد آزمون های شناختی شامل مبانی نظری، اجرا، نمره گذاری، تفسیر و گزارش نویسی
  • آشنایی و تسلط بر آموزش های شناختی، مداخلات شناختی و بازتوانایی شناختی متناسب با جامعه هدف و سطوح نیاز جامعه
  • آشنایی و تسلط بر ضوابط اخلاق حرفه ای بر اساس موازین و مقررات اعلام شده توسط مراجع ذیربط (APA، سازمان نظام روان شناسی، سازمان نظام پزشکی و ...)